![مقاوم سازی خانه های روستایی [تصویر]](https://api.radyab.co/images/thumbs/0001827_1443547_386.jpeg)
19 بهمن 1400
مقاوم سازی خانه های روستایی
خانههای روستایی، فراتر از دیوار و سقف، نماد زندگی، فرهنگ و خاطرات نسلها هستند. اما بسیاری از این خانهها در برابر حوادث طبیعی مانند زلزله، سیل یا طوفان، آسیبپذیرند و هر لحظه ممکن است آرامش ساکنانشان را با خطری جدی مواجه کنند. مقاوم سازی این خانهها نه تنها به معنای افزایش طول عمر ساختمانهاست، بلکه گامی مهم در حفظ جان انسانها، پاسداشت معماری بومی و پایداری روستاها در برابر بحرانهاست. در این مقاله، با نگاهی علمی و کاربردی، به بررسی راهکارهای مؤثر برای مقاوم سازی خانههای روستایی خواهیم پرداخت؛ راهکارهایی که میتوانند امنیت، آسایش و آیندهای پایدار را برای ساکنان روستا تضمین کنند.
ساخت خانه در روستا
ساخت خانه در روستا، فرآیندی است که علاوه بر جنبههای فنی و مهندسی، با فرهنگ، اقلیم و سبک زندگی محلی نیز گره خورده است. برخلاف ساختوسازهای شهری که بیشتر مبتنی بر اصول مدرن و استانداردهای مشخص هستند، در روستاها معمولاً از مصالح بومی مانند چوب، سنگ، خشت یا گل استفاده میشود؛ موادی که در دسترس، اقتصادی و متناسب با محیط طبیعی هستند. با این حال، همین ویژگیها میتوانند چالشهایی نیز به همراه داشته باشند، بهویژه در برابر مخاطراتی مانند زلزله یا فرسایش تدریجی. بنابراین، در فرآیند ساخت خانه در روستا، توجه به اصول مقاوم سازی و بهرهگیری از روشهای نوین مهندسی در کنار حفظ بافت سنتی و بومی، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. تلفیق دانش سنتی با فناوریهای نو میتواند به خلق خانههایی منجر شود که هم زیبا و هماهنگ با محیطاند و هم ایمن و بادوام.
مردم روستا خانه های خود را کجا می سازند
انتخاب محل ساخت خانه در روستا، یکی از مهمترین تصمیمات در فرایند ساختوساز به شمار میرود که ریشه در تجربههای بومی و نسلبهنسل دارد. روستاییان معمولاً مکانهایی را برمیگزینند که به منابع حیاتی مانند آب، زمینهای کشاورزی، و مسیرهای ارتباطی نزدیک باشد. زمینهایی با شیب ملایم، دور از خطر سیلاب و رانش، و دارای نور مناسب خورشید، همواره اولویت بیشتری برای سکونت داشتهاند.
با این حال، در بسیاری از موارد، بهویژه بهدلیل محدودیت زمین یا افزایش جمعیت، ساختوساز در مناطق نامناسب گسترش پیدا میکند؛ زمینهایی که ممکن است پایداری کافی در برابر زلزله یا ریزش نداشته باشند. در چنین شرایطی، تنها انتخاب محل کافی نیست، بلکه اجرای اقدامات فنی همچون مقاوم سازی خاک زیرپی نیز ضروری است.
مقاوم سازی خاک زیرپی یکی از مراحل کلیدی در افزایش ایمنی ساختمان است که با بهبود خواص مکانیکی خاک، احتمال نشست، لغزش یا فروریزش سازه را به حداقل میرساند. این اقدام بهویژه در زمینهای سست یا با رطوبت بالا میتواند نقش تعیینکنندهای در عملکرد سازه در برابر بلایای طبیعی ایفا کند.
در نتیجه، آگاهی و رعایت اصول مهندسی در انتخاب محل و آمادهسازی بستر زمین، نهتنها خطرات آینده را کاهش میدهد، بلکه مسیر را برای ساخت خانهای ایمن، پایدار و مقاوم در برابر حوادث طبیعی هموار میسازد.
بازسازی خانه های روستایی
بازسازی خانههای روستایی فرصتی است تا هم ظاهر سنتی و دلنشین خانهها حفظ شود و هم استحکام آنها در برابر خطرات طبیعی بیشتر شود. یکی از روشهای نوین و مؤثر در مقاوم سازی ساختمانها، استفاده از مصالحی به نام FRP است. FRP که مخفف "پلیمر تقویتشده با الیاف" است، نوعی پوشش سبک و بسیار مقاوم است که روی دیوارها، تیرها یا ستونهای ساختمان نصب میشود و بدون نیاز به تخریب زیاد، قدرت تحمل ساختمان را بهطور چشمگیری افزایش میدهد.
مزیت بزرگ FRP این است که نیاز به ماشینآلات سنگین یا کارهای سخت و پرهزینه ندارد، بنابراین برای خانههای روستایی که امکان بازسازی کامل وجود ندارد، گزینهای مناسب و مقرونبهصرفه به شمار میرود. با کمک این روش میتوان خانهای قدیمی را به مکانی امنتر برای زندگی تبدیل کرد؛ بدون اینکه هویت سنتی و زیباییهای بومی آن از بین برود.
بازسازی خانه های گلی روستایی
خانههای گلی از جمله سازههای سنتی و بومی هستند که در بسیاری از مناطق روستایی ایران دیده میشوند. این خانهها با وجود زیبایی، سازگاری با اقلیم و مصالح در دسترس، به دلیل فرسودگی و ضعف در برابر بلایای طبیعی مانند زلزله یا بارندگی شدید، نیازمند بازسازی و تقویت هستند. بازسازی خانههای گلی باید به گونهای انجام شود که ضمن حفظ هویت معماری بومی، استحکام و ایمنی سازه نیز افزایش یابد. استفاده از تکنیکهای نوین مانند افزودن پوشش مقاوم، تقویت دیوارها با مصالح سبک و مقاوم، و بهکارگیری روشهای سنتی اصلاحشده، میتواند راهی مؤثر برای احیای این خانهها و تبدیل آنها به محیطی امن و بادوام باشد.
چرا ساختمانهای روستایی نیاز به بازسازی و مقاوم سازی دارند؟
زلزلهها و بلایای طبیعی اخیر بار دیگر نشان دادند که بسیاری از ساختمانهای روستایی به دلیل عدم رعایت اصول مقاوم سازی، توانایی کافی در مقابل نیروهای مخرب ندارند. چند عامل اصلی باعث آسیبپذیری این خانهها شده است:
1. فقدان قوانین و مقررات ساخت مقاوم در زمان احداث بسیاری از خانههای روستایی
2. استفاده از روشها و مصالح سنتی که باوجود مزایای فرهنگی و اقتصادی، بدون رعایت نکات مهندسی مقاوم سازی شدهاند
3. اجرای غیر اصولی و ضعفهای فنی در ساختوساز که مقاومت سازه را کاهش میدهد
4. فرسودگی و آسیبهای ناشی از گذر زمان و شرایط محیطی که استحکام سازه را تضعیف میکند
با توجه به اهمیت حفظ جان ساکنان، جلوگیری از خسارات مالی و همچنین حفاظت از معماری بومی و ارزشمند روستاها، بازسازی و مقاوم سازی این ساختمانها یک ضرورت اجتنابناپذیر است. هزینههای بالای تخریب و ساخت مجدد خانههای روستایی، بهویژه با توجه به محدودیتهای مالی، باعث شده است که بازسازی اصولی به عنوان گزینهای مقرون به صرفه و پایدار مطرح شود.
برنامهریزی برای مقاوم سازی باید با ارزیابی دقیق وضعیت سازه آغاز شود تا نقاط ضعف مشخص شده و راهکارهای فنی و اقتصادی مناسب انتخاب گردد. این فرایند شامل تعیین نیازهای تعمیر یا نوسازی، تهیه برنامه کاری منظم و نظارت مستمر بر کیفیت اجرا است. بدون یک ارزیابی جامع و برنامهریزی دقیق، اقدامات اصلاحی ممکن است نتیجهبخش نباشند و حتی به هدررفت منابع منجر شوند.
مقاوم سازی هوشمندانه خانههای روستایی نه تنها ایمنی خانوادهها را تضمین میکند، بلکه باعث حفظ هویت فرهنگی و افزایش کیفیت زندگی در این مناطق میشود.
مراحل عیب یابی تا بازسازی ساختمان های روستایی
1. بررسی اولیه و بازدید میدانی
در این مرحله، ساختمان به صورت کلی مورد بازدید قرار میگیرد تا نشانههای آسیب مانند ترکها، رطوبت، فرسودگی یا علائم نشست ساختمان مشاهده شود. همچنین اطلاعاتی درباره تاریخ ساخت و نحوه اجرای ساختمان جمع آوری میشود تا تصویر اولیهای از وضعیت کلی بنا به دست آید.
2. ارزیابی فنی و تخصصی سازه
در این بخش، با انجام تستها و آزمایشهای لازم، مقاومت مصالح ساختمان مانند چوب، آجر یا سنگ بررسی میشود. همچنین وضعیت اتصالات و عناصر باربر ساختمان شامل دیوارها، ستونها و سقف تحلیل میشود. عواملی مانند شرایط محیطی و خطرات طبیعی منطقه نیز مورد ارزیابی قرار میگیرند.
3. تشخیص نقاط ضعف و مشکلات اصلی
در این مرحله، ترکهای سازهای و نقاط بحرانی که احتمال آسیبدیدگی بیشتری دارند، شناسایی میشوند. میزان فرسودگی مصالح و آسیبهای وارد شده به ساختمان مشخص شده و کیفیت اجرای اولیه نیز بررسی میگردد تا مشکلات اصلی تعیین شوند.
4. اولویت بندی تعمیرات و نیازهای مقاوم سازی
پس از شناسایی مشکلات، بخشهایی که بیشترین خطر را برای ایمنی ساکنان دارند مشخص شده و به ترتیب اهمیت برای تعمیر یا تقویت اولویتبندی میشوند. در این مرحله همچنین تعیین میشود که آیا بازسازی جزئی کافی است یا نیاز به بازسازی کامل وجود دارد.
5. طراحی برنامه بازسازی و مقاوم سازی
با توجه به اولویتها و وضعیت ساختمان، روشهای مناسب مقاوم سازی انتخاب میشوند. این روشها میتوانند شامل تقویت اتصالات، افزودن عناصر سازهای مقاومتر یا بهکارگیری مصالح بومی و مقرونبهصرفه باشند. در این مرحله، برنامه زمانی اجرا و برآورد هزینهها نیز تهیه میشود.
6. اجرا و نظارت بر عملیات بازسازی
مرحله اجرا شامل انجام مراحل مقاوم سازی طبق برنامه طراحی شده است. نظارت مستمر بر کیفیت کار و دقت در اجرای استانداردها اهمیت بالایی دارد تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود و ساختمان پس از بازسازی ایمن و مقاوم گردد.
7. بازبینی نهایی و ارزیابی عملکرد ساختمان
پس از پایان عملیات، ساختمان مورد بازبینی نهایی قرار میگیرد تا از کیفیت اجرا و میزان مقاومت آن اطمینان حاصل شود. در این مرحله، آموزشهای لازم به ساکنان برای نگهداری بهتر و پیشگیری از آسیبهای آینده نیز ارائه میشود.
بهسازی خانه روستایی
با توجه به فرسودگی زیرساختها و نیاز روزافزون به بازسازی ساختمانها، همچنین هزینههای بالای مقاوم سازی برای تحقق الزامات دقیق طراحی، در دو دهه اخیر توجه ویژهای به تعمیر و نوسازی سازهها در سراسر جهان معطوف شده است. ایران به عنوان کشوری زلزلهخیز، به طور متوسط هر ۲.۵ سال یک بار شاهد زمینلرزههایی با بزرگی بیش از ۶.۵ ریشتر است. بخش قابل توجهی از جمعیت کشور در مناطق روستایی سکونت دارند که خانههایشان غالباً بر پایه معماری بومی و سنتی ساخته شده است. این واقعیت، ضرورت توجه و اقدام جدی دولت در زمینه بهسازی و مقاوم سازی منازل روستایی را بیش از پیش برجسته میکند.
در فرایند مرمت منازل روستایی، دو چالش اصلی پیش روی مسئولان و سازندگان قرار دارد:
نخست، خانههایی که با مصالح کم دوام و سازههای ضعیف ساخته شدهاند و نیازمند تقویت و بهسازی هستند. دوم، بازسازیهایی که اغلب بدون توجه به اصول ساختوساز سنتی، معماری بومی و سبک زندگی روستایی انجام میشود و حتی گاهی با آنها در تضاد است. از سوی دیگر، تجربه نشان داده است که بسیاری از روستاییان خانههایی که با نقشهها، مصالح و سازههای مدرن و اصول مقاوم سازی لرزه ای ساخته شدهاند را رها کرده و دوباره به بازسازی با مصالح و معماری بومی و سنتی خود روی آوردهاند تا نیازهای خود را بهتر پاسخ دهند.
بازسازی خانههای خشت و گلی در روستاهای ایران
خانههای خشت و گلی، یکی از شاخصترین نمونههای معماری سنتی روستایی در مناطق مختلف ایران مانند روستاهای رودک و فارسینه هستند. این سازهها که با استفاده از مصالح طبیعی و بومی ساخته شدهاند، بیانگر فرهنگ، اقلیم و سبک زندگی مردمان این مناطقاند. اما به دلیل ماهیت مصالح و روشهای ساخت سنتی، این خانهها در برابر زلزله و سایر مخاطرات طبیعی آسیبپذیرند.
در این مقاله تلاش شده است تا ضمن معرفی ویژگیهای منحصر به فرد این سکونتگاهها، روشهای ساخت صحیح و اصولی بازسازی آنها ارائه شود. همچنین راهکارهای موثر برای مقاوم سازی و ایمنسازی این خانههای خشت و گلی در برابر زلزله بررسی میشود، به طوری که علاوه بر حفظ اصالت معماری و ارزشهای فرهنگی، امنیت و آسایش ساکنان نیز تضمین گردد.
بازسازی اصولی این خانهها نه تنها موجب افزایش طول عمر بناها میشود، بلکه به توسعه پایدار روستاها و حفظ هویت فرهنگی کمک شایانی میکند.
بهسازی و مقاوم سازی منازل روستایی
بهسازی و مقاوم سازی منازل روستایی تنها به تقویت سازهها محدود نمیشود؛ بلکه ارتقای شرایط بهداشتی و محیط زیست پیرامون خانهها نیز نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی و سلامت ساکنان دارد. ایجاد زیرساختهای بهداشتی مناسب و حفظ پاکیزگی محیط، پایههای اساسی در مقاوم سازی پایدار و حفظ سلامت جامعه روستایی هستند.
دفع صحیح و بهداشتی مدفوع
عدم دفع بهداشتی مدفوع یکی از اصلیترین عوامل شیوع بیماریهای واگیر است که میتواند خاک، منابع آب و مواد غذایی را آلوده کند. ایجاد و حفظ سیستمهای دفع مدفوع به صورت اصولی، نقش حیاتی در حفظ سلامت جامعه روستایی دارد و باید با آموزش و فرهنگسازی در سطح روستاها به این موضوع توجه ویژهای شود.
وجود حمام بهداشتی در منازل روستایی
داشتن حمام اختصاصی و بهداشتی در خانههای روستایی از ضروریات سلامت فردی و خانوادگی است. در بسیاری از روستاهای کمجمعیت، ساخت و نگهداری حمامهای عمومی به دلیل کمبود استقبال و صرفه اقتصادی ممکن نیست. بنابراین، تشویق خانوادهها به ساخت حمامهای خصوصی با حمایت تسهیلات قرضالحسنه و همکاری سازمانهای مرتبط مانند بنیاد مسکن انقلاب اسلامی میتواند گامی مهم در ارتقای بهداشت روستا باشد.
تقویت مرکز بهداشت و خدمات درمانی در مدارس روستایی
سلامت دانشآموزان به عنوان آیندهسازان جامعه اهمیت ویژهای دارد. به همین دلیل ارتقای خدمات بهداشتی و درمانی در مدارس روستایی، از جمله نظافت محیط، آموزشهای بهداشتی و دسترسی به مراقبتهای پزشکی، باید در اولویت برنامههای بهداشت محیط قرار گیرد.
نظافت مساجد و اماکن عمومی
مساجد و اماکن مقدس، به عنوان مراکز تجمع عمومی در روستا، نیازمند رعایت دقیق اصول نظافت و پاکیزگی هستند. حفظ پاکیزگی این اماکن نه تنها موجب ارتقای سلامت عمومی میشود، بلکه به تقویت حس تعلق اجتماعی و حفظ ارزشهای فرهنگی کمک میکند.
برنامههای آموزشی، تشویقی و مشارکت روستاییان در بهبود سلامت و محیط زیست
برای ارتقای کیفیت زندگی در روستاها، مشارکت فعال روستاییان همراه با برنامههای آموزشی و تشویقی نقش بسیار مهمی دارد. همکاری نهادهای مختلف از جمله اداره وقف و امور خیریه، جهاد کشاورزی، علمای محلی، تشکلهای تبلیغاتی و مراکز بهداشتی درمانی، زمینهساز ایجاد محیطی سالم و پاکیزه میشود.
از جمله اقدامات ضروری در این حوزه، جمعآوری بهداشتی زبالهها، ایجاد سرویسهای بهداشتی استاندارد، وضوخانههای مجهز به آب گرم و سیستم صابون مایع، و حذف استفاده از روشهای غیربهداشتی مانند شستشوی ظروف با لیوان یا تابه سماور است. به جای این روشها، باید تجهیزات مناسب مانند ماشینهای ظرفشویی به کار گرفته شود.
بهداشت غسالخانهها نیز اهمیت ویژهای دارد؛ توصیه میشود که حمامهای بهداشتی برای شستشوی متوفیان، خارج از محدوده روستا و در نزدیکی قبرستانها ساخته شود تا از شستن اجساد در رودخانهها یا منازل جلوگیری شود و موازین بهداشتی به خوبی رعایت گردد.
بهسازی محیط روستا و زیرساختها
یکی از چالشهای مهم روستاها، وضعیت نامناسب جادهها و کوچهها است که موجب تجمع خاک، گل و لای و پسماندهای مختلف از جمله زباله، کاغذ، کاه و خاکستر میشود و محیطی ناسالم ایجاد میکند. برای رفع این مشکلات، تشکیل شورای سلامت متشکل از جهاد کشاورزی، اداره راه، مسکن و شهرسازی، مراکز بهداشتی، بخشداری و مردم محلی ضروری است. این شورا میتواند با مشارکت روستاییان و استفاده از امکانات محلی مانند تراکتور یا چهارپا به شنریزی و ساماندهی مسیرها بپردازد.
سلامت نان و غذای سالم در روستا
نظارت دقیق بهداشتی بر تهیه نان، به ویژه در نانواییها و تنورهای سنتی هیزمی، بسیار حائز اهمیت است. مشارکت بانوان روستایی، مدیریت غلات و بخشداری در کنترل کیفیت آرد و ساخت نانواییهای تمیز و استاندارد، همراه با حمایت شورای اسلامی روستا، میتواند تضمینکننده سلامت نان باشد. استفاده از روشهای طبیعی و اجتناب از افزودنیهای شیمیایی در تهیه خمیر نیز باید مورد تأکید قرار گیرد.
از سوی دیگر، تامین غذای سالم از اهمیت بالایی برخوردار است؛ تولید، نگهداری، توزیع و فروش مواد غذایی باید مطابق با استانداردهای بهداشتی انجام شود. حمایت از تولیدکنندگان محلی مانند کارگاههای تولید آبمیوه انار یا لواشک و تشویق روستاییان به پیوستن به تعاونیهای تحت نظارت اداره تعاون، میتواند به بهبود کیفیت و دسترسی به غذای سالم کمک کند.
رعایت بهداشت در مکانهای تهیه و توزیع غذا
مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی باید اصول بهداشتی را به دقت رعایت کنند تا از بروز بیماریهای ناشی از آلودگی جلوگیری شود. این موضوع برای افراد دارای مشکلات اقتصادی اهمیت ویژهای دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
طرح جامع بهداشت، درمان و مسکن روستایی
رعایت اصول بهداشتی در تمامی جوانب زندگی، از جمله مسکن و اماکن عمومی، ضروری است. اجرای استانداردهای مهندسی مقاوم سازی منازل روستایی به عنوان اقدامی پیشگیرانه برای کاهش اثرات بلایای طبیعی مانند زلزله، سیل و آتشسوزی اهمیت ویژه دارد. در کنار این موارد، تأمین نور کافی و برنامههای منظم پاکسازی و سفیدکاری اتاقها، آشپزخانهها و حمامها به حفظ بهداشت محیطی کمک میکند.
کنترل حشرات و جوندگان
حشرات و جوندگان میتوانند حامل بیماریها و انگلها باشند و خسارات اقتصادی قابل توجهی وارد کنند. مقابله با این عوامل بیماریزا نیازمند همکاری مردم، جهاد کشاورزی و دامپزشکی است. برنامههای مرحلهای شامل بهبود محیط زیست با حذف منابع آب، غذا و پناهگاه، و استفاده از طعمهها و سموم به صورت کنترلشده، باید اجرا شود. تهیه سموم و مواد لازم باید از طریق مراکز بهداشتی و سازمانهای دولتی انجام شود.
سلامت کشتارگاهها و تأمین گوشت بهداشتی
تأمین گوشت سالم نیازمند وجود کشتارگاههای بهداشتی مجهز است. ایجاد مجتمعهای صنعتی کشتارگاه در مراکز شهرستانها با مشارکت قصابان و همکاری شبکههای دامپزشکی و جهاد کشاورزی میتواند به بهبود بهداشت محیط و جلوگیری از انتقال بیماریها کمک کند. همچنین، احداث کشتارگاههای کوچکتر در روستاها توسط بخشداری و مراکز بهداشتی، در دسترس بودن گوشت سالم را تضمین میکند.
چالشها و موانع مقاوم سازی خانههای روستایی
از جمله مشکلات مهم مقاوم سازی منازل روستایی میتوان به کمبود بودجه و تأخیر در تخصیص اعتبارات دولتی، کمبود نیروی انسانی متخصص در مراکز بهداشتی و درمانی، پراکندگی جغرافیایی روستاها و شرایط دشوار اقلیمی اشاره کرد. همچنین، در مناطقی که خاک سخت یا سنگلاخ است، حفر چاه جاذب به دلیل شرایط زمین مشکل یا غیرممکن است، که این مسئله بر روند مقاوم سازی و بهبود شرایط بهداشتی تاثیرگذار است.
نتیجه گیری
مقاوم سازی خانههای روستایی از مهمترین نیازهای امروز روستاها به شمار میرود، چرا که ساختمانهای قدیمی اغلب توانایی مقابله با بلایای طبیعی مانند زلزله را ندارند و در معرض خطر آسیب جدی هستند. این مقاله نشان داد که با انجام بررسیهای دقیق فنی، شناسایی نقاط ضعف سازه، و برنامهریزی صحیح برای اجرای مقاوم سازی، میتوان به طور چشمگیری ایمنی و دوام ساختمانهای روستایی را افزایش داد و از جان و مال ساکنان محافظت کرد. مشارکت مردم، آموزشهای تخصصی، بهکارگیری مصالح مناسب و رعایت استانداردهای مهندسی از عوامل کلیدی موفقیت در این فرایند هستند.
همچنین بیان شد که مقاوم سازی نه تنها به کاهش هزینههای بلندمدت ناشی از تخریب و بازسازی مجدد کمک میکند، بلکه به حفظ هویت فرهنگی و تاریخی خانههای روستایی نیز اهمیت میدهد. در این مسیر، انتخاب محصولات با کیفیت و اجرای تخصصی پروژهها از اهمیت ویژهای برخوردار است.
شرکت رادیاب با سالها تجربه در زمینه فروش محصولات مقاوم سازی ساختمان و اجرای حرفهای پروژههای مقاوم سازی، به عنوان یکی از پیشروهای این حوزه آماده است تا با ارائه مشاوره تخصصی و خدمات کامل، گامی موثر در جهت افزایش ایمنی و استحکام خانههای روستایی بردارد. همکاری با شرکتهایی مانند رادیاب، به بهرهگیری از فناوریهای نوین و راهکارهای فنی مطمئن کمک میکند و تضمین میکند که پروژههای مقاوم سازی با کیفیت بالا و مطابق با استانداردهای روز انجام شوند.
در نهایت، مقاوم سازی خانههای روستایی نه تنها یک ضرورت فنی و اقتصادی است، بلکه مسئولیتی اجتماعی برای حفظ جان و امنیت خانوادهها محسوب میشود که با همکاری همهجانبه دولت، مردم و شرکتهای تخصصی قابل تحقق است.
مقاوم سازی خانه های روستایی
جهت مشاهده اطلاعات بیشتر روی لینک های زیر کلیک کنید