وال پست پروفیل‌هایی با نمره پایین و به شکل  کلاف می باشد که در طول ‌های مشخص برای یکپارچه عمل کردن دیوار در بین قاب‌ها و در دل دیوار جای می ‌گیرد. درواقع وال پست‌ها هنگام زلزله و باد، نیروهای وارده را از دیوار به فریم منتقل نموده و درنتیجه سبب استحکام بیشتر دیوار می گردند.

وال پست از جمله تجهیزات ساختمانی به شمار می رود  که به کمک پروفیل فولادی ایجاد می گردد. این تجهیز سبب درگیری دیوار و اسکلت می گردد و در نهایت موجب افزایش مقاومت و استحکام سازه می گردد . به طور کلی  دیوار و تیغه ها به کمک انواع وال پست بهتر و محکمتر به اسکلت اصلی ساختمان متصل می شوند، معنی این عبارت  نوعی نگه دارنده دیوار می باشد. این قطعه را معمولا به صورت یک تیر ستون طراحی نموده و آن ‌را در انتهای سالن‌های صنعتی و یا فریم‌ هایی که با دهانه زیاد می باشند و در انتهای آن ها دیوار قرار می‌ گیرد، نصب می نمایند.

وال پست چگونه از تخریب دیوار در هنگام زلزله جلوگیری می‌کند؟

اصلی ترین هدف  ضوابط اجرای وال پست دیوار، پیشگیری از تخریب دیوار در هنگام زلزله می باشد. ضمن اینکه این به معنای ترک نخوردن دیوار در صورت اعمال بارهای لرزه‌ای نمی باشد. وال پست با کاهش طول آزاد دیوار و فراهم کردن امکان جابجایی جانبی، صلبیت سازه را می کاهد. به این صورت، عملکرد دیوار در برابر بارهای لرزه‌ای دینامیک سازه تقویت می گردد.  

کاربرد وال پست چیست؟

ازکاربردهای دیگر این المان می ‌توان به نگهداری پنجره، درب، پرداخت داخلی، نمای بیرونی، عایق و تاسیسات اشاره داشت. همچنین وسایل آویزی را نیز می ‌توان به محل قرارگیری دیوار اتصال داد. به این ترتیب، بار کمتری به دیوار وارد می شود  و در هنگام زلزله نیز احتمال افتادن این وسایل کمتر می باشد. در مجموع، وال پست نیز مانند بادبند یک المان نگهدارنده یا به طور دقیق ‌تر، نگهدارنده دیوار می باشند.

وال پست ترکیبی

در مواردی که چندین وال پست در کنار هم طراحی شود، قرار گرفتن وال پست افقی و وال پست قائم در دیوار امری اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. ساختمان های بسیار بلند و همچنین ساختمان هایی که در مناطق زلزله خیز و مناطقی با وزش بادهای زیاد، بیش از هر چیز با استفاده از وال پست هایی که هم به صورت قائم و هم به صورت افقی نصب شده اند ایمن می شوند.    

انواع وال پست ساختمانی

  وال پست به معنای نگهدارنده دیوار و به ۲ صورت وال پست قائم و وال پست افقی می باشد.

1. این وال پست‌ها سبب درگیری دیوار با اسکلت و در نتیجه استحکام دیوار خواهد شد‌.
2. وال پست قائم در زمانی که دهانه شما بزرگ باشد از روی تیر طبقه پایین به زیر تیر طبقه بالا در دهانه جوش داده می شود.

  وال پست معمولاً یا از جنس فلزی بوده و یا از جنس بتن آرمه می باشد. از نظر ظاهری  یا به‌صورت ناودانی  یا  قوطی و یا پروفیل نبشی می باشند. وال پست‌ ها را بافاصله‌های مشخص و در اندازه‌های معین استفاده می شوند  تا بتوانند وظیفه نگهداری از دیوارهای ساختمانی را به‌خوبی انجام نمایند. این کلاف ‌های فلزی یا بتنی که معمولاً یه صورت تیر و ستون اجرا می‌ گردند اغلب در انتهای فریم با دهانه بالا کار گذاشته می شوند.   همانطور که میدانید وال پست یک المان غیر سازه محسوب می شوند  که بسته به نظر مهندس طراح ممکن است در ساختمان قرار داده شود که با توجه به اجرا شدن یا نشدن آن، سختی میان قاب ها در طراحی سازه تغییر پیدا خواهد کرد ولی  باید توجه داشت که اجرای درست آن موجب کنترل خرابی دیوار ما در سازه به خصوص به هنگام زلزله خواهد شد.  

روش‌های اجرای وال پست

به طور کلی روش‌ های مختلفی برای نحوه اجرای وال پست در اسکلت بتنی و فلزی ها وجود دارد؛ که بسته به شرایط ساختمان، جنس اسکلت، نظر و صلاحدید مهندس و ... یکی از این روش‌ ها انتخاب می‌ گردد. به طور کلی روش‌ های متفاوتی برای اجرای وال پست ساختمانی وجود دارد که به این صورت می باشد:

• اتصال به ستون‌های ساختمان با استفاده از میلگرد
• مهار کردن دیوار با قرار دادن میلگرد داخل کف ساختمان
• تسمه دور ستون
• مهار دیوار با گذاشتن میلگرد در ستون ‌های کناری
• با استفاده از انکر بولت و نبشی کشی
• وال پست برای جان‌پناه بام ساختمان
• مهار کردن دیواربه‌دیوار برشی به‌واسطه رد کردن میلگرد در سوراخ قاب ‌ها

نوع اتصال وال پست باید طوری انجام شود که اجزاء قائم در سقف و کف ساختمان مهار گردند. به این صورت که قبل از بتن ریزی داخل قالب ها، پلیت جایگزین شده و پس از پایان بتن ریزی از پلیت ها برای نصب وال پست ها کار گرفته شود. از دیگر روش های جایگزینی پلیت ها می توان به استفاده از انکر بولت ها اشاره داشت.  

اجرای وال پست در اسکلت فلزی به چه صورتی است؟

روش کار در این حالت همانند اجرای وال پست در سازه بتنی  است تنها با این اختلاف که لازم است  آن را با جوشکاری به تیر و ستون  اتصال نمود. به دلیل اینکه امروزه از اسکلت فلزی بیشتر از همه در پروژه های ساختمانی استفاده می شود، اهمیت به این موضوع و اینکه به شیوه درستی از سازه ها استفاده شود، کاملاً مهم می باشد. با وجود اینکه دیوارهای کناری در یک ساختمان جزو عناصر غیر سازه ای محسوب می شوند، اما با توجه به اتفاقات ناگواری که در چند سال اخیر در کشور شاهد آن بودیم، مثل زلزله کرمانشاه و… به این موضوع مهم می توان پی برد که اهمیت دیوارها به اندازه ستون و تیرهای یک ساختمان بالا می باشد.

 

عدم اجرای وال پست چه عواقب حقوقی می تواند برای ناظر در پی داشته باشد؟

به دلیل اینکه در موضوع عملکرد وال پست، حفظ تعادل دیوار در اثر وارد شدن نیروی زلزله و باد  با اهمیت می باشد، چناچه که  وال پست اجرا نشده و در زمان زلزله یا باد دیوار تخریب گردد و به جان و مال افراد آسیب وارد کند ، یکی از مقصرین حادثه، مهندس ناظر مربوطه خواهد بود.

اشتباهات معمول در اجرای وال پست

در بعضی موارد پیمانکار اجرای وال پست را طبق نظر خود انجام می دهد که همین سبب کاهش هزینه های احتمالی ساخت و ساز  خواهد شد. از جمله اشتباهات رایجی که در این مرحله و توسط پیمانکار انجام گرفته است ، استفاده از میلگرد به جای نبشی در اجرای کلاف های افقی می باشد.  از دیگر اشتباهات می توان به عدم اجرای پشت به پشت نبشی های افقی و عمودی اشاره نمود. عدم رعایت این مورد منجر می گردد  دیوار در داخل نبشی ها و فقط در یک سمت، اجرا گردد. شرکت های مقاوم سازی ساختمان ساخت و سازها، به طور دقیق و برنامه ریزی شده پیگیری های لازم مربوط به مقاوم سازی بناها را برای کوچکترین اشتباه و یا بی دقتی پیش آمده در مسائل بر عهده دارند. این نوع شرکت ها از طریق مشاورانی و با کسب اطلاعات و فناوری ‌ها در زمینه ‌های مختلف، زمینه ایمنی و مقاومت را تا حد قابل انتظاری افزایش می دهند. در طی چند سال اخیر، شرکت های مقاوم سازی با عملیات اجرایی قوی ثابت کرده اند که ساختمان ‌ها دارای مقاومت زیادی می باشند  و تخریب و آسیب های کمتری به بار می آورند. این کار با آزمایش های مکرر و از طریق مهندسان مشاور شرکت های مقاوم سازی انجام گرفته است.  

نکات مهم در اجرای نبشی کشی و وال پست

• در ساختمان هایی که دارای اسکلت می باشند وال پست به وسیله مصالحی اعم از پروفیل قوطی، نبشی و ناودانی ساخته می شود. نکته ای که باید به آن توجه نمایید به این صورت است که وال پست ساخته شده به وسیله نبشی در انتقال بار جانبی دیوار نسبت به قوطی فولادی بهتر فعالیت می نماید.
• در وال پست قائم باید  در فاصله های یک متر به یک متر به وسیله میلگرد آجدار نمره 10 ، شاخک هایی را به نبشی یا قوطی جوش داد تا گیرداری مورد نیاز تیغه و وال پست تامین شود و دیوار در زمان وارد شدن بارهای جانبی رفتار یکدست تری از خود به نمایش بگذارد.
• جهت گیرداری بیشتر در وال پست افقی با میلگرد نمره 14 و بیشتر در فاصله های 1.5-1 متر به سقف متصل می شود.
• چنانچه طول دیوار از 6 بیشتر باشد و طول آن از 40 برابر ضخامت دیوار بیشتر باشد به وال پست عمودی احتیاج خواهیم داشت.
• در صورتی که  ارتفاع دیوار بیشتر از 3.5 متر باشد وال پست افقی قابلیت اجر خواهد داشت.
• همچنین در کنار دستورالعمل ذکر شده برای استفاده از وال پست افقی محدودیت 30 برابر ضخامت دیوار نیز در نظر گرفته شده می باشد.

نبشی وال پست

در صورتی که پروفیل در نظر گرفته شده برای ساخت وال پست نبشی باشد، لازم است تا در زمان ساخت وال پست، دهانه ی آن یک سانتی ‌متر بیش تر ضخامت دیوار مربوط در نظر گرفته شود. خصوصا در وضعیتی  که استفاده از دو نبشی تاکید شده باشد.

دلیل این کار قرار گرفتن تیغه کامل داخل قاب وال پست می باشد. همچنین در وال پست عمودی، می بایست یک متر به یک متر میلگرد 10 کاشته شود تا این میلگردهای آجدار همچون شاخک هایی قوطی و نبشی را به وال پست جوش دهند. این کار منجر به  افزایش استحکام اتصال بین تیغه و وال پست می شود .

در صورت کار کردن میلگردها به صورتیکه گفته شد، در هنگام وارد شدن بارهای اضافی به دیوار، توزیع این نیروها به صورت یکپارچه ‌تر صورت می گیرد .

 

مقطع وال پست و جنس وال پست:

طبق آیین نامه، جنس گیره های مهار کننده فی ما بین  دیوار ها از سازه اصلی ساختمان ، متشکل از جنس ورق سرد نورد شده به ضخامت  2 میلیمتر می باشد که از کف با عرض 10.5 ، 15.5 و 20.5 سانتیمتر  (جهت دیوارهایی با عرض 10 ،15 ،20 سانتیمتر ) و با دو بال 7 سانتی بوده که داخل کف هریک از این ورق ها U شکل یک عایق 3 سانتی فوم پشم شیشه یا فوم پلی استایرن ضد رطوبت با دانستیه پایین قرار می گیرد.

اتصال این گیره ها به ستون ها و زیر تیرها توسط رول بولت با فواصل هر 1 متر یک عدد انجام می گیرد و جهت مقاوم سازی دیوار از میلگرد بستر استفاده می شود که به شکل  مفصلی در طول دیوار جهت مهار دیوار اجراء می شود. همچنین میلگرد بستر در فواصل هر دو رج یا هر سه رج، بین بلوک ها مابین ملات سیمانی نصب می شود.

  سخن پایانی هدف اصلی در اجرای دیواربند پیشگیری بر  تغییر شکل خارج از صفحه ‌ی دیوارهای غیر سازه‌ای می باشد و وال پست گالوانیزه هیچگونه  نقشی در تحمل بارهای جانبی ناشی از زلزله نخواهد داشت.همانطور که گفته شد  وال ‌پست ها به ‌طورکلی به دو دسته وال‌پست عمودی و وال‌پست افقی دسته بندی می گردند. در واقع وال‌ پست یکی از المان‌ های غیر سازه‌ ای محسوب می شود  که اجرای درست آن تأثیر فراوانی در کنترل خرابی دیوارها به دنبال خواهد داشت . علی رغم اهمیت اجرای این المان در سازه‌ ها، اجرای وال‌ پست در سازه‌ های شهری در ایران پیشینه چندانی نداشته و تقریباً محدود به یک دهه‌ ی اخیر می شود ولی  با این  اوصاف  همچنان در بسیاری از سازه‌ هایی که در کشورمان ساخته می ‌شوند اجرای وال‌ پست یا اصورت نمی گیرد  و یا محاسبه و اجرای آن همراه با نقاط ضعف اساسی انجام می گیرد.